บทสัมภาษณ์ รศ.ดร.พญ.อัญชลี ตั้งตรงจิตร

 

บทสัมภาษณ์ รศ.ดร.พญ. อัญชลี ตั้งตรงจิตร หัวหน้าโครงการ ศูนย์บริการและวิจัยไรฝุ่น คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล โรงพยาบาลศิริราช

 

มาทำความรู้จักกับงานบริการของศูนย์บริการและวิจัยไรฝุ่น เรียนรู้วงจรชีวิต และการเพาะเลี้ยงตัวไรฝุ่น และวิธีการดูแลทำความสะอาดให้ปราศจากไรฝุ่น นอกจากนี้ยังได้นำเสนอนวัตกรรมของหน่วยศิร­ิราชเศรษฐกิจสร้างสรรค์ เพื่อประโยชน์ของผู้ป่วย โดย รศ.ดร.พญ. อัญชลี ตั้งตรงจิตร

 

ศูนย์บริการและวิจัยไรฝุ่น

ศูนย์บริการและวิจัยไรฝุ่นศิริราชคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาลมหาวิทยาลัยมหิดลเป็น 1 ใน 4 แห่งของโลกที่สามารถผลิตไรฝุ่นบริสุทธิ์ และก็นำไปจำหน่ายเชิงพาณิชย์ได้นะคะ เพื่อการศึกษาวิจัย เกี่ยวกับโรคภูมิแพ้ไรฝุ่นนะคะ ปัญหาที่เกิดจากการควบคุมป้องกันไรฝุ่น ซึ่งเราจะมุ่งเน้นเรื่องของการทำการศึกษาวิจัยแล้วก็นำมาประยุกต์ใช้ รวมทั้งเปิดงานบริการเชิงพาณิชย์ด้วยนะคะ

 

ตัวไรฝุ่นเป็นอย่างไร

ตัวไรฝุ่นเป็นสัตว์ขาข้อตัวเล็กเล็กอยู่ในกลุ่มเดียวกับแมลงเห็บ หรือหิดนะคะ จะมี 8 ขาลำตัวค่อนข้างกลมรี มีสีขาวขุ่น มองเห็นได้ยาก ด้วยตาเปล่า เพราะมีขนาดเล็กมากประมาณ 0.1-0.3 เมตร ถ้าเทียบเท่าก็เท่ากับ จุดดินสอเล็กๆนั่นเองนะคะตัวไรฝุ่นชอบอยู่ที่ชื้น มืด แล้วก็อับ ไม่มีแสงสว่าง แล้วก็ชอบเกาะเกี่ยวเส้นใหญ่ เพราะฉะนั้นแหล่งสะสม หรือว่าแหล่งที่ไรฝุ่นชอบอยู่อาศัยก็จะเป็น ที่นอน หมอน แล้วก็เฟอร์นิเจอร์ ที่ทำด้วยผ้า มีเส้นใยค่ะ

 

สารก่อภูมิแพ้ไรฝุ่นเกิดขึ้นได้อย่างไร

ไรฝุ่นนะคะ จริงๆแล้วตัวไรฝุ่น ไม่ได้กัด ไม่ได้ต่อย หรือว่าไม่ได้มุดไชผิวหนัง แต่ตัวไรฝุ่นจะผลิตสารก่อภูมิแพ้ไรฝุ่น ซึ่งสารก่อภูมิแพ้ไรฝุ่นเนี้ยนะคะ จะพบมากในมูลไรฝุ่น เมื่อร่างกายได้รับเข้าไปก็จะกระตุ้นให้เกิดปฏิกิริยาตอบสนองเป็นภูมิคุ้มกัน แบบไวเกิน แล้วมีอาการเกิดขึ้น ในหลายระบบ ตั้งแต่ทางเดินอาหาร แล้วก็ระบบทางเดินหายใจ ซึ่งจะทำให้เกิดโรคที่พบได้บ่อยๆคือโรคแพ้อากาศ หรือจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ โรคหืด โรคผื่นแพ้พันธุกรรม รวมทั้งโรคเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ด้วยนะคะ

 

ผู้ที่มีความเสียงในการเกิอดโรคภูมิแพ้

สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยง ในการเกิดโรคภูมิแพ้ ก็คือมีปัจจัยทางพันธุกรรม เช่น คุณพ่อ หรือ คุณแม่นะคะ หรือทั้งสองท่านเนี้ย มีประวัติเป็นโรคภูมิแพ้ อันนี้จะเป็นกลุ่มเสี่ยง ที่จะทำให้เกิดโรคภูมิแพ้ได้ง่าย เพราะฉะนั้น ปัจจัยอีกอันหนึ่ง ก็คือเรื่องของสิ่งแวดล้อมใช่ไหมคะ เพราะว่าสารก่อภูมิแพ้จะอยู่สิ่งในสิ่งแวดล้อมรอบตัวเรา เราไม่จำเป็นที่จะต้องมาดูแลสิ่งแวดล้อมรอบตัวเรา หรือว่าผู้ป่วยเนี้ย ให้มีปริมาณสารก่อภูมิแพ้ไม่มาก ก็จะลดความเสี่ยงหรือว่าการกระตุ้นให้เกิดอาการของโรคภูมิแพ้ค่ะ ในบางรายมีความเสี่ยง หรือมีแนวโน้มที่จะแพ้ เมื่อได้รับสารก่อภูมิแพ้ไปแล้วเนี่ยก็จะกระตุ้นให้เกิดโรคภูมิแพ้ได้

แต่บุคคลทั่วๆไปที่ไม่แพ้ไรฝุ่นนะคะ ถ้าได้รับหรือสัมผัสก็จะไม่เกิดอาการ แต่ถ้าในกรณีที่เราได้รับหรือสัมผัสในปริมาณมากๆและบ่อยๆก็จะสามารถกระตุ้นให้เกิดโรคภูมิแพ้ได้ด้วยเช่นเดียวกันค่ะ

 

วิธีการกำจัดไรฝุ่น

ปัจจุบันยังไม่มีวิธีใด วิธีหนึ่งสามารถควบคุมหรือกำจัดไรฝุ่นได้ 100% นะคะเราต้องใช้หลายๆวิธีร่วมกัน เช่น การกำจัดของรกในห้องนอนนะคะ การซักทำความสะอาดเครื่องนอนอย่างสม่ำเสมอ การเช็ดถูทำความสะอาดห้องนอนหรือบ้านอย่างสม่ำเสมอ และการคลุ่มเครื่องนอนด้วยผ้ากันไรฝุ่น หรือผ้าพลาสติก เพื่อที่จะลดการสัมผัสสารก่อภูมิแพ้ไรฝุ่น

 

แนะนำวิธีการดูแลสิ่งแวดล้อมภายในบ้าน

เราก็จะเริ่มต้นจากการปรับสภาพห้องบ้าน ห้องนอนนะคะ โดยเฉพาะห้องนอน เพราะว่าตัวไรฝุ่นจะอาศัยหลักอยู่ในห้องนอนเพราะฉะนั้นเราจะควรดูแลสิ่งแวดล้อมโดยการ ปรับสภาพบ้าน หรือ ห้องนอน ให้โล่งโปร่งนะคะ ให้มีการถ่ายเทอากาศหรือว่าการระบายอากาศอย่างดี แสงแดด ส่องเข้าถึงนะคะ แล้วก็มีเฟอร์นิเจอร์น้อยชิ้น พื้นก็ไม่ควรจะปลูกผม นอกจากนี้ยังควรทำความสะอาดบ้าน ห้องนอนอย่างสม่ำเสมอ ด้วยการกวาด แล้วก็เช็ดถูด้วยผ้าหมาด ซึ่งจะลดปริมาณสารก่อภูมิแพ้ไรฝุ่นได้ดีค่ะ

 

แนะนำวิธีการดูแลทำความสะอาดเครื่องนอน

เราก็ควรที่จะคลุมที่นอนด้วยผ้ากันไรฝุ่น ในกรณีที่ไม่มีผ้ากันไรฝุ่น อาจใช้ผ้าพลาสติกทดแทนได้ เครื่องนอนไม่ว่าจะเป็น ปลอกหมอน ผ้าปูที่นอนนะคะ ควรหมั่นซักทำความสะอาดเป็นประจำนะคะ ทุก 2 สัปดาห์ หรืออย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้งนะคะ แล้วก็สำหรับผ้ากันไรฝุ่นนะคะ ควรจะซักอย่างน้อย 1 ถึง 2 เดือนครั้ง การซักล้างเนี้ยนะคะ ควรซักทำความสะอาดเนื้อหาในน้ำผสมผงซักฟอกนะคะแล้วก็ถ้าใช้น้ำร้อน ก็จะสามารถกำจัดตัวไร และมูลไรฝุ่นได้ดียิ่งขึ้นค่ะ

 

คุณสมบัติของผ้ากันไรฝุ่นที่ดี

คุณสมบัติของผ้ากันไรฝุ่นที่ดีก็คือจะต้องป้องกันการมุดไชของตัวไรได้ ป้องกันการเล็ดลอดของมูลไรฝุ่นออกมาได้นะคะ แล้วก็มีราคาไม่แพงใช่ไหมคะใช้แล้วก็สบาย เพราะฉะนั้นในการเลือก ก็ขอเน้นว่าว่าคุณสมบัติที่ดีควรจะเป็นผ้าทอแน่น ซึ่งมีเส้นใหญ่ทอแน่นอย่างน้อย 250 เส้นต่อตารางนิ้วนะคะ

 

แล้วก็มีขนาดของรู รูผ้าน้อยกว่า 10 ไมครอน ก็อีกอันหนึ่งก็คือราคาไม่แพงมาก รวมทั้งควรที่จะมีใบรับรองคุณสมบัติของผ้า ผ้ากันไรฝุ่นนั้นด้วย ก็จะทำให้เราเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ที่ดี นำไปใช้ และได้ประโยชน์อย่างแท้จริง

 

การใช้สารเคมีในการกำจัดไรฝุ่น

ก็ยังมีอีกวิธีหนึ่งก็คือ เรื่องของการใช้สารเคมีกำจัดหรือค่าตัวไร อันนี้ก็จะมีจำหน่ายอยู่ในท้องตลาดมากมาย ในกรณีที่เราใช้สารเคมีเหล่านี้เนี่ยนะคะ จะมีฤทธิ์ในการฆ่าไรฝุ่นได้ แต่อย่างไรก็ตามขอให้ระวังเรื่องของฤทธิ์ตกค้าง หรือการจัดส่งนะคะ ฤทธิ์ ที่จะกำจัดไรฝุ่นซึ่งเราอาจจะมีการแพ้ตรงนี้เกิดขึ้นได้ด้วยเช่นเดียวกันนะคะ การเลือกใช้ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ก็ขอเน้นว่าควรเป็นผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร แล้วก็มีความปลอดภัย นอกจากสามารถมีฤทธิ์กำจัดไรฝุ่นแล้ว ก็ควรจะมีความปลอดภัยกับผู้ใช้ด้วยเช่นเดียวกันค่ะ

 

นำชมศูนย์บริการและวิจัยไรฝุ่น

ทุกท่านก็รู้จัดตัวไรฝุ่นไปแล้วใช่ไหมคะ อันนี้เราก็จะนำชมศูนย์บริการและวิจัยไรฝุ่น ซึ่งมีการปรับปรุงสถานที่เพื่อให้เกิดในแนวคิดของ เรื่องของ “House Dust Mite Art Gallery” ตัวไรฝุ่นซึ่งเป็นตัวก่อโรคในคนใช่ไหมคะ เราก็นำมาตกแต่งเพื่อให้เห็นลักษณะรูปภาพที่แท้จริงของตัวไรฝุ่นนะคะ

 

ภาพแรกนะคะก็จะเป็นตัวไรฝุ่นนะคะ แล้วก็ไข่ไรฝุ่นนะคะ ตัวอ่อนไรฝุ่น และก็มูลไรฝุ่นที่อยู่ในเส้นใหญ่ หรืออยู่ในที่นอนนั่นเองค่ะ แล้วก็จะถ่ายภาพด้วยกำลังขยายหมื่นเท่าค่ะ ทุกส่วนของตัวไรนะคะ ไม่ว่าจะเป็นมูลไรฝุ่นนะคะ ตัวอ่อน ตัวแก่ ไข่ แล้วก็คราบของตัวอะไรเนี่ยก็จะเปลี่ยนไปเป็นสารก่อภูมิแพ้ไรฝุ่น และก็ก่อโรคได้

 

งานบริการศูนย์บริการและวิจัยไรฝุ่น

ศูนย์บริการและวิจัยไรฝุ่นนะคะ เราได้ประยุกต์องค์ความรู้และการจากการศึกษาวิจัย อย่างต่อเนื่องเกี่ยวกับโรคภูมิแพ้ไรฝุ่นเพื่อนำมาเปิดบริการเชิงพาณิชย์และให้บริการทางวิชาการ ไม่ว่าจะเป็นการผลิตไรฝุ่นบริสุทธิ์นะคะ เพื่อจำหน่ายเชิงพาณิชย์การเปิดบริการ การตรวจวิเคราะห์ ผลิตภัณฑ์ป้องกันไรฝุ่น ผ้ากันไรฝุ่น น้ำยาทดสอบไรฝุ่น และก็การพัฒนาผลิตภัณฑ์ไรฝุ่น

 

นอกจากนี้เรายังมีการเปิดบริการ การตรวจวิเคราะห์สารก่อภูมิแพ้ไรฝุ่น ในสิ่งแวดล้อมไม่ว่าจะเป็น ที่พักอาศัย บ้าน โรงแรมเพื่อควบคุมดูแลสิ่งแวดล้อม ลดการปัจจัยเสี่ยงในการเกิดโรคภูมิแพ้ เราก็มีการอบรมนะคะ ในระดับชาติ และระดับนานาชาติเพื่อให้ความรู้ของบุคลากร ร่วมงานบุคลากรทางสาธารณสุข เพื่อให้มีความรู้เกี่ยวกับโรคภูมิแพ้ไรฝุ่น

ปัจจุบันและมีการพัฒนาจากฟาร์มเพาะเลี้ยงไรฝุ่นขนาดเล็กเป็นศูนย์ทรัพยากรชีวภาพ ของไรฝุ่นแห่งเอเชียด้วยนะคะ ท่านใดที่สนใจข้อมูลเกี่ยวกับโรคภูมิแพ้ก็ขอเชิญเข้าไปชมในเว็บไซต์ของโครงการนะคะ www.dustmitethailand.com

 

ซึ่งเราจะมีความรู้เกี่ยวกับการควบคุมดูแลแล้วก็ป้องกันกำจัดไรฝุ่นอย่างง่ายๆที่ทุกท่านสามารถนำไปใช้ หรือปฏิบัติ หรือปราบไรฝุ่นด้วยตัวเองอย่างง่ายๆที่บ้านของทุกท่านด้วยค่ะ

 

ขอขอบคุณ
รศ.ดร.พญ.อัญชลี ตั้งตรงจิตร
หัวหน้าโครงการศูนย์บริการและวิจัยไรฝุ่นศิริราช
ภาควิชาปรสิตวิทยา คณะแพทย์ศาสตร์ศิริราชพยาบาล
มหาวิทยาลัยมหิดล

ขอบคุณข้อมูลดีๆจาก วิชาการ ดอท คอม